Welke soorten piano zijn er? | Alles wat u moet weten over de verschillende piano's en toetsinstrumenten
Op het eerste gezicht lijkt er niet veel verschil te zitten tussen verschillende soorten piano’s. Ze hebben immers bijna allemaal een klavier met de herkenbare witte en zwarte toetsen. Maar schijn bedriegt! De wereld van toetsinstrumenten is minstens net zo rijk aan verschillende toepassingen en functies als die van slag-, blaas- en strijkinstrumenten. Zo zijn er door de geschiedenis heen honderden soorten piano’s en toetsinstrumenten bedacht en bespeeld over de hele wereld. Gelukkig zijn we bij Oostendorp Muziek al decennia actief in deze prachtige wereld en delen we maar wat graag onze kennis van toetsen. Hieronder vindt u een compleet overzicht van de verschillende piano’s en andere toetsinstrumenten waar u (in 2023) uit kunt kiezen en van kan genieten. Klinkt goed?! U vraagt: wij draaien.
Wat is een toetsinstrument?
Voor een helder overzicht is het goed om uit te zoomen. Want wat is nu eigenlijk een toetsinstrument? Het antwoord is niet zo makkelijk als men vaak denkt. Het meestgebruikte systeem om verschillende instrumenten te classificeren is het 'Hornbostel-Sachs systeem'. Dit systeem onderscheidt vijf verschillende families van instrumenten op basis van hoe het geluid geproduceerd wordt. Deze families zijn: idiofonen, membranofonen, chordofonen, aërofonen en elektrofonen. Echter zegt dit nog weinig over wat een toetsinstrument precies is. Het gaat dan namelijk niet over hoe het geluid gemaakt wordt, maar over hoe het instrument bespeeld wordt. Een toetsinstrument is dan ook - verrassing! - elk instrument dat met toetsaanslagen bespeeld wordt.
Welke toetsinstrumenten zijn er?
Hoewel alle toetsinstrumenten bespeeld worden met toetsaanslagen, gebruiken verschillende toetsinstrumenten dus hele verschillende manieren om deze aanslagen om te zetten naar geluid. Zo kunnen toetsinstrumenten in wel vier van de vijf verschillende families van instrumenten vallen.
Idiofonen
Idiofone instrumenten gebruiken de trillingen van het instrument zelf om geluid te maken. De toetsen en hamers slaan dan op plaatjes, belletjes, staven of welke andere vorm dan ook om trilling en geluid voort te brengen. Bekende voorbeelden van idiofone toetsinstrumenten zijn het keyboard klokkenspel, de carillon, de celesta en de elektrische piano. Belangrijk! De elektrische piano is niet hetzelfde als een digitale piano of een keyboard. De elektrische piano werkt namelijk mechanisch en zet de trillingen van plaatjes om in elektriciteit – vergelijkbaar met een elektrische gitaar.
Chordofonen
De chordofonische toetsinstrumenten zijn waarschijnlijk de meest bekende. Bij deze instrumenten worden via toetsaanslagen één of meerdere snaren in beweging gebracht; om zo trilling en geluid te creëren. De meest bekende vorm hiervan is natuurlijk de piano! Maar ook de clavinet, de klavecimbel en de spinet horen tot deze familie toetsinstrumenten.
Aërofonen
Aërofonen zijn toetsinstrumenten die een lichaam van lucht bewegen en zo geluid maken, zonder daarvoor snaren (bijv. gitaar) of membranen (bijv. drums) te gebruiken. Bekende voorbeelden van aërofonische toetsinstrumenten zijn de pijporgel, de accordeon, de claviola en de melodica.
Elektrofonen
Elektrofonische toetsinstrumenten gebruiken elektrische mediums om geluid te produceren. Dit kan op vele manieren gebeuren: van een simpele geluidsbank die geactiveerd wordt door de toetsaanslagen tot synthesizers die volledig unieke geluiden maken. De techniek achter elektrofonische instrumenten is voer voor een volgend artikel. De meest bekende toetsinstrumenten in deze familie zijn de digitale piano, het keyboard, de keytar, de mellotron en de synthesizer. Al deze instrumenten komen vervolgens weer in honderden verschillende vormen en maten.
Populaire toetsinstrumenten
Nu we een mooi overzicht hebben geschetst van alle verschillende toetsinstrumenten, is het tijd om de meest bekende toetsinstrumenten van elkaar te onderscheiden. Want ook hier zijn de verschillen soms moeilijk te zien!
Wat is een piano?
Het meest bekende toetsinstrument is ongetwijfeld de piano – ook wel buffetpiano, pianino of kamerpiano genoemd. De toetsen op het klavier staan in verbinding met hamertjes die de snaren aanslaan en zo geluid maken (chordofonisch). Wat de akoestische piano kenmerkt en onderscheidt van bijv. de vleugelpiano, is dat de kast en de snaren verticaal staan. Dit maakt het mogelijk om een rijk geluid te creëren met een relatief compact instrument. Hoe compact? Dat ligt eraan. In de wereld van piano’s wordt er vaak onderscheid gemaakt tussen vier maten:
- De spinet piano wordt tegenwoordig nog maar zelden gefabriceerd en kan ook gerekend worden tot de soorten klavecimbels. De spinet piano is ongeveer 91 tot 101 centimeter hoog.
- De console piano is een immens populaire maat piano en is 101 tot 112 centimeter hoog. Dit is vaak een perfecte maat voor in de huiskamer, met alles wat een akoestische piano te bieden heeft.
- De studio piano is misschien wel de meest voorkomende maat. Deze piano’s zijn 112 tot 137 centimeter hoog. Door de grotere kast is de studio piano in staat om een nog rijkere en meer karakteristieke klanken te creëren. De beste studio piano’s weten zelfs de klank en het gevoel van vleugelpiano’s te benaderen.
- De upright piano is de grootste van de vier kamerpiano’s en is meestal hoger dan 137 centimeter. Hoewel deze maat steeds zeldzamer wordt, is het een geweldige keuze voor de pianist die gaat voor het meest rijke geluid zonder veel vierkante meters in beslag te nemen.
Wat is een vleugel?
Waar de upright piano de meest bekende en populaire soort piano is; is de piano vleugel onmiskenbaar de meest iconische soort. Wat de vleugelpiano – of grand piano – onderscheidt van de ‘gewone piano’ is dat de snaren niet verticaal staan, maar horizontaal in de kast liggen. Dit zorgt voor een grotere klankkast en dus een nog rijker geluid. Een ander voordeel is dat de vleugel opengezet kan worden en de rijke klanken vrij spel hebben in de kast en de kamer zelf. De vleugelpiano is dan misschien ook wel hét ultieme toetinstrument.
Wat is een digitale piano?
De digitale piano hoort bij de elektrofonische toetsinstrumenten en werkt volledig digitaal. Een aanslag op het klavier stuurt een signaal naar de interne klankgenerator, die via de luidsprekers een sample laat horen. Hoewel het rijke geluid van een akoestische piano moeilijk na te maken is, zijn de beste digitale piano’s in staat klanken te creëren die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn. Het voordeel? Weinig onderhoud, meer geluiden, extra functies en de mogelijkheid om met koptelefoon te spelen.
Wat is een orgel?
Als men aan orgels denkt, denkt men als snel aan de gigantische kerkorgels met pijpen die tot aan de nok reiken. Echter kunnen orgels op allerlei manieren worden ingezet: bij concerten, in het theater of zelfs thuis. Vrijwel altijd gaat het in deze gevallen om een pijporgel of een elektronisch orgel. Bij de pijporgel (aerofonisch) zorgen windbalgen of elektrische windmotoren dat er lucht door de pijpen van het orgel gaan, wat het kenmerkende geluid produceert. Het elektronisch orgel werkt volledig digitaal en biedt talloze opties aan verschillende stemmen, opnamefuncties en galmprogramma’s.
Wat is een keyboard?
Het keyboard is waarschijnlijk het meest veelzijdige toetsinstrument. Het wordt vaak gekozen door de beginnende muzikant als eerste instrument, zit in de verzameling van iedere producer en is een praktische optie voor zelfs de meest gevorderde pianisten. Het keyboard werkt volledig digitaal en biedt daardoor talloze opties: automatische begeleiding, opnamefuncties, honderden verschillende geluiden, oplichtende toetsen, extra drumpads en meer. Keyboards komen in alle soorten en maten, van één enkel octaaf tot een volledig pianoklavier.
Wat is een stage piano?
Een stage piano is in feite een digitale piano, maar toch verdient deze een eigen categorie! De stage piano wordt namelijk vooral gekenmerkt door het compact en handzame design. Zo biedt een stage piano alle functies die nodig zijn om live mee te spelen, maar is het handig mee te nemen en op te bergen. In tegenstelling tot digitale piano’s, hebben de meeste stage piano’s dan ook geen eigen luidsprekers en moet het geluid versterkt worden.
Wat is een synthesizer?
Een synthesizer is een uniek instrument en wordt veel gebruikt door producers van elektronische muziek en de technisch onderlegde muzikanten. Een synthesizer is namelijk in staat om ‘zelf’ geluiden te produceren. De traditionele analoge synthesizers doen dit met gebruik van oscillatoren die worden gestuurd door elektrische spanning (voltage). Deze oscillatoren kunnen compleet nieuwe geluidsgolven maken, verschillende geluidsgolven op elkaar leggen of juist bepaalde filters toepassen om geluidsgolven te vervormen. Digitale synthesizers doen eigenlijk hetzelfde, maar doen dit volledig via software. Synthesizers bieden oneindige mogelijkheden en geluiden die op geen enkele andere manier te maken zijn.
Wat is een midi controller?
De midi controller is een apart instrument omdat het zelf eigenlijk geen geluid maakt. De midi controller is gemaakt voor producers en componisten die gebruik maken van computersoftware, maar toch het gevoel van een echt klavier willen om de muziek in te spelen. Een goede midi controller kan het produceren en componeren zoveel makkelijker maken. Zelfs als er wat anders dan toetsen gespeeld moeten worden! Met een midi controller ben je alleen beperkt door je computersoftware (DAW) en je creativiteit.
Welk toetsinstrument past bij mij?
Het zal u niet ontgaan zijn: de wereld van toetsinstrumenten is rijk en complex. Er zijn meerdere keuzes voor iedere behoefte, met allerlei verschillende functies en toepassingen. We hopen dat dit artikel een inzicht heeft kunnen bieden in welk toetsinstrument of welke piano perfect geschikt is voor wat u zoekt. Heeft u nog vragen? Vind u het nog steeds moeilijk kiezen? Of wilt u de verschillen zelf eens ervaren in onze showroom? Neem gerust vrijblijvend contact op met onze verkoopadviseurs.
